*Chương này có nội dung ảnh, nếu bạn không thấy nội dung chương, vui lòng bật chế độ hiện hình ảnh của trình duyệt để đọc.

Bản đồ Bắc Mỹ nhìn từ ngoài không gian hiển thị nước Cuba. (Shutterstock *) Các mũi tên chỉ vào bờ biển phía tây của Cuba, nơi mà cấu trúc bằng đá dưới nước được phát hiện vào năm 2001 bởi Pauline Zalitzki và Paul Weinzweig.

Chỉ một thế kỷ trước đây, khi một nhóm các nhà thám hiểm đang thực hiện một nhiệm vụ khám phá và thăm dò ngoài khơi bờ Tây Cuba, thì thiết bị định vị thủy âm xôna của họ đã phát hiện được một quần thể kiến trúc bằng đá phức tạp nằm khoảng 650 mét dưới mặt nước. Quần thể kiến trúc này trông hoàn toàn khác với lớp ‘sa mạc’ cằn cỗi của thềm đáy biển và dường như đã phô ra những tảng đá được sắp xếp đối xứng nhau của một thời đô thị sầm uất. Không lâu sau đó xuất hiện một làn sóng nhộn nhịp trong giới truyền thông với các dòng tít giật gân như ‘Phát hiện thành phố Atlantis ở Cuba’ và ‘Tìm thấy thành phố thất lạc của vùng biển Caribe’. Tuy nhiên, phát hiện này cũng đã thu hút được sự chú ý của chính phủ, Bảo tàng Quốc gia, Hội Địa lý Quốc gia, và tất cả họ đều cam kết sẽ điều tra các bức ảnh xôna kỳ lạ này. Tới nay, sau mười năm, câu chuyện đã dần trôi vào quên lãng. Điều gì đã từng xảy ra đối với ‘tàn tích’ chìm dưới đáy biển ngoài khơi Cuba? Liệu chúng đã được điều tra kỹ càng chưa? Và tại sao giới truyền thông lại im hơi lặng tiếng trước phát hiện khá hiếm hoi này?

Quần thể kiến trúc bằng đá được tìm thấy dưới nước, ngoài khơi phía Tây Cuba.

Video:

Khu vực này được phát hiện lần đầu tiên vào năm 2001 sau khi Pauline Zalitzki, một kỹ sư hàng hải, và chồng của cô là Paul Weinzweig, chủ một công ty Canada có tên là Advanced Digital Communications (ADC), đang tiến hành một dự án thăm dò cùng với chính phủ Cuba ngoài khơi bán đảo Guanahacabibes thuộc tỉnh Pinar del Río của Cuba. ADC là một trong bốn công ty hợp tác với chính phủ của Tổng thống Fidel Castro trong việc thăm dò vùng biển của Cuba, nơi ẩn mình của hàng trăm kho báu từ thời còn là thuộc địa của Đế quốc Tây Ban Nha. Đội thăm dò đã sử dụng thiết bị xôna cao cấp để dò một khu vực rộng 2 kilomet vuông của thềm đáy biển và họ đã phát hiện ra một quần thể kiến trúc đá tạo hình đối xứng trông như một khu thành thị.

Sau khi nghiên cứu các bức ảnh xôna, Pauline Zalitzki quan sát những hình ảnh bất thường của các khối đá nhẵn, các góc cạnh, và các cấu trúc hình học. Một số khối đá trông như được kiến tạo theo hình dáng kim tự tháp, số khác thì theo hình tròn.

Vào tháng 7 năm 2011, họ đã trở lại khu vực đó với nhà địa chất học Manuel Iturralde, một nhà nghiên cứu có thâm niên của Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Cuba, và cùng với một Phương tiện Vận hành Từ xa để khảo sát và ghi hình quần thể kiến trúc này. Các bức ảnh chụp được đã cho thấy các khối đá lớn trông giống như đá granit được đục đẽo, rộng 2,5 m và dài 3m. Một số khối đá trông như được chủ ý đặt chồng lên nhau, trong khi những cái khác lại lạc lõng so với số còn lại. Pauline Zalitzki nói rằng các bức ảnh dường như đã phản ánh phần tàn tích của một thành phố bị nhấn chìm dưới biển, nhưng lại không sẵn lòng đưa ra bất cứ kết luận nào khi không có thêm bằng chứng.

Iturralde – người đã nghiên cứu vô số các kiến trúc dưới nước, nói: “Đây là những kiến trúc cực kỳ khác thường, và chúng đã thu hút được trí tưởng tượng của chúng tôi. Nhưng nếu phải giải thích điều này trên phương diện địa chất, tôi sẽ có một khoảng thời gian khó khăn phía trước”.

Khi ước lượng được rằng sẽ cần 50.000 năm để quần thể kiến trúc như vậy chìm xuống độ sâu mà tại đó chúng được phát hiện như ngày nay, Iturralde nói thêm: “50.000 năm trước không thể có một trình độ kiến trúc ở bất kỳ nền văn hóa nào, trong tầm hiểu biết của chúng ta, đủ để xây dựng nên những kiến trúc phức tạp như vậy”. Một chuyên gia trong ngành khảo cổ học dưới nước tại Đại học Bang Florida nói thêm: “Nó sẽ ổn nếu họ đúng, nhưng nó sẽ rất tiên tiến so với bất cứ thứ gì chúng ta nhìn thấy ở Tân Thế Giới (Châu Mỹ) trong khoảng thời gian đó. Quần thể kiến trúc loại này quả là lạc lõng”.

Trong cơn bão truyền thông theo sau thông báo về phát hiện này, các trang tin tức đã rất nhanh chóng so sánh nó với thành phố thất lạc trong truyền thuyết- Atlantis. Tuy nhiên, Pauline Zalitzki và Weinzweig không muốn đưa ra so sánh như vậy. Đó là một câu chuyện thần thoại- Pauline Zalitzki nói. “Điều chúng ta đã phát hiện ra giống với tàn tích của một nền văn hóa địa phương hơn” mà đã từng nằm trên một “con cầu bằng đất” dài 100 dặm nối liền bán đảo Yucatan của Mexico với Cuba. Iturralde cũng nói thêm rằng có các truyền thuyết địa phương của Maya và người Yucatecos bản địa, trong đó kể về một hòn đảo từng là nơi cư trú của tổ tiên họ và đã biến mất bên dưới những con sóng. Tuy nhiên, Iturralde cũng không loại trừ khả năng sự hình thành của những tảng đá này chỉ đơn thuần là các kiệt tác của Mẹ Thiên Nhiên. “Tự nhiên có khả năng tạo ra một số kiến trúc rất đáng kinh ngạc”- ông nói.

Mặc dù đã có hàng trăm kênh truyền thông đưa tin về thành phố chìm dưới đáy biển, các nền văn minh tiên tiến, thành phố thất lạc Atlantis và các tàn tích dưới đáy biển, song cũng có những người không muốn chấp nhận quan điểm này. Keith Fitzpatrick – Matthews, từ trang web Khảo Cổ Tồi Tệ – Bad Archaeology, đã tuyên bố rằng độ sâu của những tàn tích này là vấn đề lớn nhất đặt ra cho những người khởi xướng giả thiết một thành phố bị chìm xuống đáy biển. Trong khoảng thời gian của Thế Pleistocene (Thế Canh Tân), với một chuỗi các kỷ Băng Hà, mực nước biển hạ thấp đáng kể, nhưng mức độ rút xuống cao nhất chỉ là khoảng tầm 100 mét.

“Bất kỳ thời điểm nào trong kỷ Băng Hà, thành phố luôn ở trên mực nước biển, trừ phi mảnh đất nơi họ sinh sống bị sụt lún xuống. Song hãy thử tham khảo Atlantis: theo ghi chép của Plato, thành phố này đã bị tiêu hủy bởi “các cơn động đất và lũ lụt dữ dội”. Tuy nhiên, nếu chúng ta lấy nguyên văn lời của Plato – là điều cần thiết nếu giả định rằng Atlantis đã từng là một di tích lịch sử thay vì là một truyền thuyết – thì với mức độ dữ dội như vậy, khó có khả năng cả một thành phố có thể còn tồn tại sau khi lao hơn 600 mét xuống vực sâu”- Fitzpatrick – Matthews viết.

Nếu chúng ta cho rằng anh ta đúng và quần thể kiến trúc đá tảng đó không phản ánh một thành phố cổ bị chìm dưới đáy biển mà chỉ đơn giản là sản phẩm của tự nhiên, thì chắc chắn rằng các nhà địa chất và các nhà khoa học khác sẽ nhanh chóng nhảy vào cuộc để điều tra xem sự kiện tự nhiên quái dị nào lại có thể tạo ra những tạo hình kỳ quái như vậy. Kỳ lạ thay, sau đó lại không hề có các báo cáo về các cuộc điều tra tiếp theo và các kênh thông tấn tin tức đã trở nên câm lặng trong vấn đề này. Điều gì đã xảy ra với những lời cam kết sẽ tiến hành thêm các cuộc thăm dò từ phía chính phủ, Bảo tàng Quốc gia, Hội Địa lý Quốc gia, và các nhà khoa học khác?

Động thái nhanh chóng bỏ ngỏ câu chuyện này đã làm một số người tự hỏi liệu có một chính sách kiềm tỏa thông tin liên quan đến phát hiện này không. Tuy nhiên, Fitzpatrick – Matthews tuyên bố rằng câu chuyện chỉ đơn giản trở lên nguội lạnh và cuối cùng các chuyên gia không bị thuyết phục rằng, Pauline Zalitzki đã thật sự khám phá ra một thành phố chìm dưới đáy biển.